Çek Nedir & Çek Nasıl Yazılır? Hazır Çek Örneği (2024)

Ticari faaliyetlerde önemli bir yere sahip olan çek, borçlunun alacaklıya ödeme yapmak için bankaya talimat verdiği kıymetli bir evraktır. Özellikle ticaret hayatına yeni atılanlar için çek nasıl yazılır konusu biraz karmaşık görünebilir.

Bugün sizlerle çek nedir nasıl yazılır sorusunu kısaca ele alacak ve çek doldurmanın mantığını işleyeceğiz. Devamında ise çek nasıl yazılır örnek vererek sizler için süreci daha anlaşılır kılacağız.

Çek Nedir?

Ticari hayatta sıkça ismini duyduğumuz ödeme yöntemlerinden biri olan çek, borçlunun alacaklıya ödeme yapması için bankaya verdiği yazılı talimattır. Nakit para yerine de kullanılan bu kıymetli evrak, çek sahibinin çalıştığı banka tarafından düzenlenir ve bankanın güvencesi altındadır. Çek üzerinde yazılı olan tutar, çekin ibraz edildiği banka tarafından çekin yazıldığı kişi ya da işletmeye ödenir.

Çoğu zaman senetlerle karıştırılsa da çek ve senet arasında belirgin farklar bulunmaktadır. Senet, bir kişinin belirli bir tarihte bir başkasına veya işletmeye ödeme yapma taahhüdünü içeren bir borç senedidir. Vadeli bir ödeme aracı olan senet, belirli bir sürenin sonunda tahsil edilir.

Çek ise, sahibinin bankadaki hesabından derhal ödeme yapılmasını sağlayan bir talimat niteliğindedir.

Çek ve Senet Arasındaki Farklar

• Çek: Hemen ödenmesi gereken bir belgedir. Çeki yazan kişinin bankası, çeki alan kişiye veya işletmeye hemen ödeme yapar.
• Senet: Belirli bir tarihte ödenmesi taahhüt edilen bir borç senedidir. Vadeli bir ödeme aracıdır ve belirli bir süre sonunda ödenir.

Çek Nasıl Yazılır?

Çek düzenlerken uyulması gereken belirli adımlar bulunmaktadır. Bu kurallara riayet edilmediği takdirde çek geçerliliğini yitirebilir.

• Düzenleyen Bilgileri: Çeki düzenleyen kişinin adı, soyadı, imzası, düzenleme şehri ve vergi kimlik numarası mutlaka bulunmalıdır.
• Düzenleme Tarihi: Çekin düzenlendiği tarih net bir şekilde belirtilmelidir.
• Lehtar Bilgileri: Çekin lehtarı olan kişinin veya kuruluşun ismi yazılmalıdır.
• Tutar: Ödenecek tutar hem rakamla hem de yazı ile belirtilmelidir.
• Değişiklikler: Çek üzerinde değişiklik yapma yetkisi yalnızca düzenleyene aittir. Her değişiklik düzenleyen tarafından imzalanmalıdır.

Çek Defteri Nasıl Alınır?

Çek defteri alabilmek için öncelikle bir bankada hesap açtırmanız gerekmektedir. Banka, sizden belirli belgeler talep eder ve bu belgelerle çek defteri başvurusunda bulunabilirsiniz. Başvurunuz onaylandığında, çek defteriniz basılıp tarafınıza teslim edilir.

Bu süreçte dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır. Çek defteri talebinde bulunurken, bankaya çeklerin hamiline mi yoksa isme mi düzenleneceğini belirtmelisiniz.

Dolayısıyla çeklerin doğru bir şekilde düzenlenmesi ve bankaya doğru bilgi verilmesi gereklidir.

Çek Defteri Almak İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?

Çek defteri almak için gereken belgeler:

• İkametgah Belgesi: Başvuru sahibinin adresini doğrulayan resmi belge.
• Sabıka Kaydı: Adli sicil kaydı, başvuru sahibinin sabıka durumunu gösterir.
• Kimlik Belgesi: Nüfus cüzdanı, ehliyet veya pasaport gibi kimlik doğrulama belgesi.

Ayrıca, bankalar işletme sahibinden maddi teminat talep edebilir. Çek defterindeki her sayfa için belirli bir teminat miktarı ödenmesi gereklidir.

Kimler Çek Defteri Alabilir?

Bankaların belirlediği şartları sağlayan her gerçek ve tüzel kişi çek defteri sahibi olabilir. Banka koşullarını karşılayan bireyler ve işletmeler, gerekli belgeleri temin ederek çek defteri talebinde bulunabilirler.

Kimler Çek Defteri Alamaz?

Çek defteri alamayacak olanlar şu şekilde sıralanabilir:

• Bankalar ile arasında ticari sorunlar bulunan kişiler veya kurumlar,
• Kredi alabilme yeterliliğine sahip olmayanlar,
• Kredi ödemelerinde düzensizlik gösterenler,
• Hakkında bloke işlemi olan kişiler veya kurumlar.

Dolayısıyla bankalar nezdinde güvenilir bir müşteri profiline sahip olan, kredi ödemelerini düzenli gerçekleştiren ve hakkında herhangi bir bloke işlemi bulunmayan kişiler çek defteri alabilme hakkına sahiptir.

Çek Düzenlerken Dikkat Edilmesi Gerekenler

Çek defterinizi temin ettikten sonra, çek yazma sürecine başlayabilirsiniz. Çek doldururken adım adım takip etmeniz gereken talimatlar:

• Çekin düzenlendiği yeri, kısaltma kullanmadan açık ve anlaşılır bir şekilde yazın.
• Çekin düzenlendiği ve ödemenin yapılacağı tarihi doğru bir şekilde yazın.
• Net tarih belirtilmezse çek geçersiz sayılır.
• Çek tutarını rakamlarla yazın. Rakamların sonuna (.-) işareti ekleyin ve başına ile sonuna (#) işareti koyarak rakamlarla oynanmasını önleyin.
• Ödeme yapılacak kişinin veya kuruluşun adını açıkça yazın.
• Gerçek kişilere ödemelerde tam isim ve soyisim, tüzel kişilere ödemelerde tam unvan kullanın.
• Ödenecek tutarı yazı ile belirtin. Boş kalan kısımları çizgi ile doldurun.
• Tutar yazıyla ve rakamla farklı belirtilirse yazıyla belirtilen tutar esas alınır.
• IBAN No, Müşteri No, VKN, çek no, çekin basıldığı tarih, çeki düzenleyen banka adı, şubesi ve adresi gibi bilgiler matbu olarak gelir. Bu bölümlere müdahale etmeyin.
• Matbu olarak gelen ad, soyad ve imza bölümlerine yalnızca elle imza atın; kaşe imza veya parmak basma kabul edilmez. Tüzel kişilerde, imza yetkisine sahip kişiler imzalamalıdır.

Çekin düzenlenmesinden sonra fotokopisinin alınarak güvenli bir yerde saklanması, olası dolandırıcılık durumlarında faydalı olacaktır.

Çek yazımı sırasında yapılabilecek hatalarda, hatalı ifadenin üzeri çizilip doğrusu yazılmalı ve bu düzeltmeler yetkili kişilerce imzalanmalıdır.

Çek Çeşitleri Nelerdir?

Çekler, kullanım amaçlarına ve ödeme şekillerine göre çeşitli türlere ayrılır. En sık kullanılan çek çeşitleri aşağıdaki gibidir:

• Seyahat Çeki
• Mahsup Çeki
• Garantili Çek
• Teyitli Çek
• Posta Çeki
• Ticari Çek Defteri
• Ticari Hamiline Çek Defteri
• Gerçek Kişi Çek Defteri
• Gerçek Kişi Hamiline Çek Defteri
• Gerçek Tüzel Kişi Çek Defteri
• Gerçek Tüzel Kişi Hamiline Çek Defteri

1. Seyahat Çeki

Seyahat edenlerin nakit taşıma riskini azaltmak için bankalar tarafından verilen çeklerdir. Dünyanın farklı bölgelerinde geçerlidir.

2. Mahsup Çeki

Üzerine “hesaba geçirilecektir” yazılarak nakit ödeme yapılması engellenen çeklerdir. Yalnızca hesap transferi yoluyla ödenir.

3. Garantili Çek

Banka tarafından belirli bir tutara kadar ödenmesi garanti edilen çeklerdir. Çek sahibi caymış olsa bile banka ödemeyi gerçekleştirir.

4. Teyitli Çek

Banka tarafından “görülmüştür” veya “karşılığı vardır” gibi ibarelerle teyit edilen çeklerdir. Banka, tutarı bloke eder ve çekin karşılığını garanti eder.

5. Posta Çeki

Posta çekleri merkezi üzerinden yapılan adi havale niteliğindedir. Kıymetli evrak sayılmaz.

6. Ticari Çek Defteri

Limited ve anonim şirketlere verilen çek defteridir. Çeki alan kişinin adı yazılmalıdır.

7. Ticari Hamiline Çek Defteri

Limited ve anonim şirketlere verilen, çeki alan kişinin adı yazılmadan kullanılan çek defteridir. Hamili, çekin sahibi kabul edilir.

8. Gerçek Kişi Çek Defteri

Gerçek kişilere ve şahıs firmalarına verilen çek defteridir. Çeki alacak kişinin adı yazılmalıdır.

9. Gerçek Kişi Hamiline Çek Defteri

Gerçek kişilere ve şahıs firmalarına verilen, çeki alacak kişinin adı yazılmadan kullanılan çek defteridir.

10. Gerçek Tüzel Kişi Çek Defteri

Şahıs firmalarına verilen, lehtar bilgilerinin yazılması gereken çek defteridir.

11. Gerçek Tüzel Kişi Hamiline Çek Defteri

Şahıs firmalarına verilen, ödemeyi alacak kişinin adı yazılmadan kullanılan çek defteridir.

Çek Karşılıksız Çıkınca Ne Olur?

Çekin karşılıksız çıkması, ödeme tarihinin geldiği gün çeki düzenleyen kişinin hesabında çekin tutarını karşılayacak yeterli bakiye bulunmaması durumudur. Böyle bir durumda banka, hesapta para olsun veya olmasın alacaklıya yaprak bedelini ödemek zorundadır. Karşılıksız çekle karşılaşıldığında, alacaklı taraf suç duyurusunda bulunabilir ve icra takibi başlatabilir.

Çekin Kısmen Karşılıksız Çıkması

Çekin kısmen karşılıksız çıkması durumunda, yani çekin tüm tutarının değil de bir kısmının eksik kalması halinde banka, belirlenen miktara kadar ödemekle sorumludur:

• Çek bedeli 2.225,00 TL veya daha az ise banka, çek bedelini aşmamak kaydıyla, eksik kalan tutarı 2.225,00 TL’ye tamamlayacak şekilde ödeme yapar.
• Çek bedeli 2.225,00 TL’nin üzerinde ise banka, yine çekin bedelini aşmamak kaydıyla 2.225,00 TL’yi tamamlayacak bir tutarı ödemekle yükümlüdür.

Çekin Tamamen Karşılıksız Çıkması

Çekin tamamen karşılıksız çıkması durumunda:

• Çek bedeli 2.225,00 TL veya üzerinde ise, banka hamile 2.225,00 TL tutarını ödemekle sorumludur.
• Çek bedeli 2.225,00 TL’nin altında ise, banka çek bedelini tam olarak öder.

Çek Kırdırma Nedir?

Çek kırdırma veya bozdurma, ödeme tarihi gelmemiş çeklerin nakde çevrilmesi işlemidir. Vadesinden önce tahsil edilmesi gereken çekler için kullanılır. İleri tarihli düzenlenen çeklerin nakde çevrilmesi için bankalardan ziyade faktoring firmalarına başvurulmalıdır.

Faktoring firmaları, çeki değerlendirir ve çekin bedelini öderler. Ayrıca faktoring firmaları, bu işlem karşılığında toplam çek bedelinden %10 ile %40 arasında değişen oranlarda komisyon kesintisi alabilirler.

Elektronik Çek Nedir?

Elektronik çek, geleneksel kağıt çeklerin dijital ortamda düzenlenmiş versiyonudur ve finans kurumlarının güvencesi altındadır. Elektronik çekler, kağıt çeklere kıyasla daha yüksek güvenlik seviyesine sahiptir ve özellikle e-ticaret sektöründe, büyük tutarlı ödemelerde tercih edilir. Elektronik çeklerin kullanımı, muhatap bankanın sisteminde tanımlı olmayı gerektirir ve tüm işlemler banka kontrolünde gerçekleştirilir.

Elektronik çekler, tıpkı kağıt çeklerde olduğu gibi çek üzerindeki tüm bilgilerin elektronik ortamda eksiksiz olarak girilmesini gerektirir. Bu bilgiler arasında çekin düzenlendiği tarih, ödeme tutarı, lehtar bilgileri ve diğer gerekli detaylar yer alır. Elektronik çeklerin avantajları arasında hızlı işlem yapabilme, sahteciliğe karşı yüksek güvenlik ve e-ticaret işlemlerinde kolaylık sağlama bulunur.